ÜLKEMİZDE DİKEY BAHÇE İHTİYACININ DOĞUŞU VE TERCİH SEBEPLERİ

Ülkemizde 20. yy’ın ortalarında hızlanan çarpık kentleşme, 21.yy’a gelindiğinde deyim yerindeyse insanlara nefes alabilecekleri boşluk dahi bırakmamıştır. Dolayısıyla bu kentleşme anlayışının insanlara yeterli yeşil alanı sağlaması da mümkün olmamıştır. Beton yığınları arasında yaşamaya mahkûm edilen insanların, beden ve ruh sağlıkları söz konusu kentleşme sürecinden olumsuz etkilenmiştir.

Neyse ki imar kanunundaki ve yapılaşmadaki reformlar bu kötü gidişatı tamamen durduramasa da oldukça yavaşlatmıştır. Bu durumun getirisi olarak kentsel tasarımcılar, mimarlar, peyzaj mimarları ve şehir bölge planlamacılar yeşil alanların yaşam kalitesi açısından önemini ve gerekliliğini projelerinde ortaya koyma imkânı buldular.

İnsanların ihtiyaçlarını karşılayabilecek standartlarda yeşil alanların planlanabilmesi; hem kent çehresinin güzelleştirilmesi açısından hem de daha sağlıklı bir kentleşme örneği sergilenmesi açısından önemlidir. Kentlerde bu planlamaların, özellikle de peyzaj mimarisinin gelişmesiyle birlikte tasarımcılar, mimarlar, peyzaj mimarları projelerinde; insanlar ise çevrelerinde yapılan uygulamalarda en güzelini, en farklısını arzu etmeye başladılar. İnsanların istekleri farklı peyzaj uygulamalarıyla birlikte, yurt dışında uzun yıllardır sağlık ve estetik yönünden olumlu etkileri bilinen yeşil duvar uygulamalarını ön plana çıkardı.

Yeşil duvarlar, «yeşil cepheler» ve «yaşayan duvarlar» olarak iki ayrı dala ayrılır. Yaşayan duvarlar da kendi içinde; «modüler yaşayan duvarlar» (Saksı, Kaset, Raf Sistemleri) ve «dikey bahçeler» (keçeli sistemler) olarak ikiye ayrılır. Bütün bu sistemler içerisinde en uzun ömürlü sağlıklı ve estetik olanı dikey bahçelerdir.

Özellikle yapılaşmanın uzun yıllar önce tamamlandığı, yeni yeşil alan yaratmanın zor veya imkânsız olduğu alanlarda; yeni bir kimlik
kazandırılmak istenen alanlarda; turistik potansiyeli olan, insanların ilgisinin yoğunlaşması istenen alanlarda; lüzumlu ancak kötü
görünüme sahip istinat vb. duvarlarda, dikey bahçe diğer peyzaj uygulamalarından bir adım öne çıkıyor. Bunların yanında kişisel tasarım bahçeler, kış bahçeleri, teras bahçeleri yaratmak isteyen insanlar için de önemli bir tercih haline gelmiştir.

Dikey bahçelerin tercih sebepleri olarak, hem iç hem de dış mekâna uygulanabilmesi, bakım ihtiyacının çok az ve uygulayan şirket tarafından üstlenilmesi, uygulandığı mekânda yatayda önemli miktarda yer kaplamaması alandan tasarruf edilmesi buna rağmen etkisinin maksimum olması, yine yatayda yeşil alan yaratmanın mümkün olmadığı alanlarda dikey olarak istenilen etkiyi sağlaması, kötü görüntüleri perdeleme amaçlı kullanılabilmesi gibi birçok sebep sayılabilir. Ayrıca mikro klimaya olan olumlu etkisi, CO2 ve toz emilimi gibi kamusal yararları da göz ardı edilemeyecek boyuttadır.

Dikey bahçeler diğer yeşil alanlar gibi insanlara sağlıklı bir ortam hazırlarken, görüntüsü ve çektiği ilgi ile psikolojik bir rehabilitasyon sağlamaktadır. Bugüne kadar yapılan uygulamalarda, istenilen amaca fazlasıyla hizmet eden, uygulandığı alana değer katan, görme fırsatı bulan herkesin ilgisini çeken, estetik ve sağlıklı bir uygulama olduğunu fazlasıyla kanıtlamıştır.

Bütün bu olumlu seçim sebeplerinden sonra insanlara sadece dikey bahçelerini konumlandırmak istedikleri yeri seçmek kalıyor.

kaynak:  Peyzaj Mimarı Mehmet S. GERÇEK / TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Yayını 2012/2013