EMPRENYE / ODUN KORUMA
Odun koruma kavramı bir süreci ifade eder ve ağacın ormandan kesilmesiyle başlar. Emprenye tekniği ise bir momenttir yani odun koruma süreci içerisinde bir an. Emprenye, ahşabın bünyesine farklı yöntemlerle çeşitli kimyasal maddeleri emdirme işlemidir.
Bu işlemle ahşabı mantar, böcek, kurtçuk gibi zararlılardan koruyarak ahşabın hizmet ömrünü artırma amaçlanmaktadır. İşlem, ahşabın türü, kullanılacağı ortam ve beklenen hizmet ömrüne bağlı olarak değişmektedir. Ayrıca önemli bir konu da ahşabın toprakla temas edip etmemesidir.
Emprenyeli ürünlerin başlangıçta yeşil bir görüntüsü vardır; bu zamanla doğal bir bal kahverengisine dönüşür. Uzun bir süre güneşe maruz kaldıktan sonra ise hoş bir gri renk alır. Emprenyeli ürünler örtücü veya şeffaf ürünler ile boyanabilir.
Hava koşullarından korunmayı arttırmak için yüzeye hava koşullarına dayanıklı bir ürün uygulanabilir. Açık havaya maruz kalan herhangi bir ahşap, ön korumalı olsa bile hava koşullarından korunmalıdır. Kaliteli bir su itici veya yarı-şeffaf boya uygulaması çok faydalı olacaktır
Emprenye maddesi olarak çok çeşitli kimyasallar kullanılmakla birlikte, bunların başında Tanalith-E gelmektedir. Tanalith-E bakır triazol çözeltisine sahip su bazlı kullanılan maddedir. Organik kimyasallar içermesinden dolayı tercih edilme oranı yüksektir. Ayrıca doğal rengi yeşilin yanında pigment maddeleriyle kahverengi olarak ta kullanılmaktadır. Tanalith – E maddesinin dezavantajları boyar maddesinin zaman içinde renk atıp balköpüğü rengine dönüşmesidir. CCB ise krom, bakır, bor kimyasallarından oluşan bir tuzdur. Günümüzde en çok kullanılan emprenye maddelerindendir. Özellikle eskiden beri kullanılan ağaç tel direklerde bu emprenye maddesi kullanılmıştır ve halende kullanılmaya devam etmektedir. Doğal renginin hoş bir yeşil olması sebebiyle kent ve bahçe mobilyalarında da yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak çift renk seçeneği olmaması sebebiyle son zamanlarda Tanalith-E karşısında kullanımı azalmıştır. Ayrıca CCB benzeri bir emprenye maddesi olan CCA ( krom, bakır, arsenik ) arsenik tuzu içermesinden dolayı yasaklanmıştır.
Emprenye maddesinin uygulanması ile ilgili olarak birçok yöntem kullanılmaktadır. Daldırma yöntemi, fırça ve ya bez ile sürme yöntemi, vakum – basınç, vak – vak gibi çeşitli yöntemleri bulunmaktadır. Ancak en etkili emprenye yöntemi vakum – basınç yöntemidir. Bu yöntemde ahşap malzeme basınçlı bir kazanın içinde emprenye maddesi ile temas halindedir. Bu basınç altındaki temas süreklidir. Amaç sulu konsantrasyondaki emprenye kimyasalının ahşap malzemenin en derin yerlerine kadar (öz oduna kadar) nüfuz ettirilmesidir.
Odun korumanın sağladığı avantajlar; Diri odun miktarının artması, orman varlığını korunması, dayanıksız ağaç türlerinin kullanılabilmesi, alternatif malzemelere üstünlük, tasarım rahatlığı ve tasarruf, ekonomi sağlaması
Odun korumayla ilgili hangi önlemlerin alınacağına karar vermek için öncelikle odunun kullanım yerindeki tehlike sınıfını ve bozunma riskini iyi tanımlamak gerekir. Emprenye güvenilirliğindeki en önemli husus odun içinde yeterli miktarda emprenye maddesinin tutunmasını sağlamaktır. Genel olarak suda çözünen tuz biçimindeki emprenye maddeleri İğne Yapraklı Ağaçlara göre Yapraklı Ağaçlarda daha az etkili olmaktadır. Bu durum emprenye maddesinin hücre çeperi içindeki mikro dağılımıyla doğrudan ilgilidir. Dolayısıyla odun emprenye tekniğindeki değişkenlik sorununu tam olarak açığa kavuşturmak için odunun ultra mikroskobik yapısını ayrıntılı olarak bilmek gerekir.