Ahşapla Yaşamak

Kolay işlenen ve sıcak bir malzeme olan ahşap, heykelden mobilyaya ve müzik aletine kadar birçok tasarımla hayatımıza giriyor. Ahşap, bakımı düzenli olarak yapıldığında daha da değerlenip yaşadığınız mekanlara şıklık katıyor.

Neden ahşap seçiyoruz?

• Ahşap mobilyalar eskidikçe değerlenir. 

• Vida ve çivi tutma özelliği diğer malzemelere göre yüksektir. 

• Birçok kimyasal maddeye karşı dayanıklıdır. 

• Her ülkede bulunur ve ağacın işlemesinde düşük enerji kullanıldığı için tercih sebebidir. 

• Diğer malzemelere göre (beton) göre daha hafiftir. 

Sağlık açısından ahşap tercihi

• Ağaç iyi bir ısı yalıtkanıdır. Dokunduğunuzda sıcak ya da soğuk hissi vermez. 

• En önemlisi ahşap yapılarda yaşayanlar veya ahşap mobilya kullananlar fizyolojik ve psikolojik açıdan kendilerini çok daha sağlıklı hissediyor. Beton yapıların Radon gazı salınımı beden üzerinde toksit etki yaratıyor. Bu da daha daha sonra sağlık sorunlarına sebep olabiliyor. Bu yüzden Amerika’da evlerin bodrum katında Radon gazı tahliye aspiratörleri 24 saat aralıksız çalışıyor. 

Çevre duyarlılığı açısından ahşap seçimi
Bilinçli ahşap tüketimiyle orman yüzeyinin yenileniyor ve ekolojik denge daha kısa sürede kuruluyor.
Dünyada ahşabı inşaat sektöründe “bilinçli” bir şekilde kullanan ülkelerde ormanların küçülmediğini, tersine bilimsel bir yaklaşımla ve koruma politikalarıyla hızla büyüyor.

Ahşap mobilyanızın temizliği

• Ahşap mobilyanızın tozunu alırken, kuru bez kullandığınız zaman mobilyanızın üzerinde çizikler oluşacaktır. 

• Özel mobilya bakımı için üretilen spreylerle, mobilyanın yüzeyini dairesel hareketlerle yumuşak bir bez ile siliniz. 

• Hiçbir zaman mobilya bakımı için sabun, detarjan ve su kullanmayın. Su, mobilya cilasını bozar, ağacın içine sinip yapısını değiştirir, hasar görmesine yol açar. 

• Mobilyanızı direkt güneş ışınlarından koruyun. 

• Sıcaklık, cilanın üstünde beyaz leke bırakacak şekilde kimyasal değişikliklere yol açabilir. Sıcak tabak ve kapların altına koruyucu pedler koyun. 

• Yüksek nem seviyesi ağacın şişmesine yol açar. İklim ve nem değişikliği ağaçta sorunlar yaratıcağı için ahşap mobilyanızı farklı mekanlara taşımayın. 

Bunları biliyor muydunuz?
İngiltere’de altı katlı ahşap sosyal konutlar inşa edildiğini…
Paris’te de 200 metre yüksekliğinde ahşaptan bir “Doğaya Saygı Kulesi” yapıldığını…
Dünyanın en büyük tarihi ahşap binasının 100 metre boyu ile 100 yıldır ayakta olan Büyükada’ki Rum Yetimhanesi olduğunu.. Marie Claire Maison dergisi ahşapla tasarım yapan tasarımcılarlada bir araya gelmiş…

İbrahim Geçer (Nordist firması sahibi)
Ahşap mobilya tasarımlarındaki ağaç tüketimi gelecekteki doğal dengeyi nasıl etkiler?
Toplumun her kesiminin kendisine yakın hissettiği doğal bir malzeme olması nedeniyle en az son 30 yıldır ahşabın çeşitli alanlardaki kullanımı sonucunda meydana gelen ormansızlaşma ve çevresel etkiler üzerine çok çeşitli görüşler bulunuyor. Doğrusunu isterseniz bu sorunuza en doğru cevabı verecek kişilerin yerel ve uluslararası akademik çevreler olduğunu düşünüyorum… Fakat gene de düşüncemi kısaca paylaşmaya çalışayım; Bence sorunuzun kilit kelimesi “tüketim”. Aslında kafa yorulması gereken konu ahşap, plastik, alüminyum vs. malzemelerinin tasarımda kullanılmasından çok, kullanılan bu ham malzemelerin son ürün çıkana dek ihtiyaç duydukları enerji tüketimidir. Eğer tüketici olarak bizler, tercih ettiğimiz ahşap mobilyaları, moda trendlerine göre değil de, uzun süreli kullanmak yönünde doğru seçimler yaparak karar verme eğilimi gösterebilirsek, doğal bir malzemeyi uzun süre kullanmış oluruz ve böylece ağaç tüketimine en az seviyede etki etmiş oluruz. Asıl sorunuza gelince, tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmeyi başarabilirsek mobilyada ahşap kullanımının, diğer malzemelerle kıyaslandığında doğal çevreye olumsuz etkisinin en aza indirgeneceğini düşünüyorum.

En çok hangi tür ağaç tercih ediliyor?
Mobilya imalatında, yöresel olarak hangi ağaçlar yetişiyorsa o ağaç kullanımı yaygın oluyor. Türkiye’de meşe ve kayın, İskandinav ülkelerinde meşe, huş ve kayın yaygın. Ancak her yörede yetişin ağaçlar farklı özellikler taşıyor.

Hangi ahşap tarzı daha rahat işleniyor?
Rahat işlenmesinin yanı sıra belirli bir sağlamlık taşıması gerekir. Bu anlamda da sanırım kayın oldukça verimli bir ağaç. El aleti saplarında, mobilyada çok sık kullanılabilen kayın ağacının liflerinden pamuk özellikleri taşıyan bir malzeme elde edilerek tekstilde de kullanılabilir.

Ahşap bakımı hakkında bilgi verebilir misiniz?
Aslında yine tüketim alışkanlıklarımızla ilgili olduğunu düşündüğüm bir soru… Ahşap mobilyalar parlak görüntülerini uzun süre koruyabilmeleri adına çevresel zararı oldukça yüksek cila malzemeleriyle kaplanıyorlar.. Oysa yaşayan bir malzeme olan ahşap için en doğal koruyucunun zeytinyağı, tik yağı, keten tohumu yağı, balmumu gibi malzemeler olduğuna inanıyorum. Bu malzemeler pamuklu bir beze dökülerek üzerinde herhangi bir malzeme katmanı bulunmayan ahşap malzemeye iyice yedirilerek sürülür, kuruma süresi genellikle 24 saattir. Gerekirse ikinci kez uygulanır. Dış cephe ahşap koruyucuları içinse farklı balmumu çeşitleri uygulanabilir. Yağ uygulaması tamamlandıktan sonra dikkat edilmesi gereken husus ise, kullanılan bezin katlı ve buruşuk olarak bırakılmamasıdır. Çünkü doğal yağlar zaman içinde okside olarak bezin kendiliğinden tutuşmasına yol açabilir. Bu nedenle de yağlı bezlerin açık bir şekilde bırakılarak kurutulmasına özen gösterilmelidir.

Gürsan Ergil (Tasarımcı)
Günümüzde ahşap mobilya kullanımının tasarım dünyasındaki yeri nedir?
Günümüz tasarım dünyasında ahsap mobilyanın yeri denince doğal halinde bırakılmış veya geri dönüşümlü ahşaptan uygulanmış parçaları anlıyorum. Mobilyalarda kullanılan metaryal limitli oluşu dolayısıyla tek ya da az sayıda üretiliyor, bu yüzden fiyatları da yüksek olabiliyor. Bu tarz mobilyalara gösterilen yoğun ilgi ise aslında modern hayatın bizi doğadan ne kadar koparttığına güzel bir örnek teşkil ediyor. İnsanlar doğal hali çok da değişmeden evlerine giren bu mobilyalarla kendilerini tabiata biraz daha yakın hissedip, ahşabın sıcaklığının tadına varıyorlar.

Tasarım aşamasında sürdürülebilir malzeme kullanımına önecelik veriyormusunuz?

Tasarımlarımızın yüzde yüze yakını geri dönüşümlü malzemelerden (eski binalardan çıkan ahşaplar v.s.) oluşuyor. Bu konudaki çalışmalarımız sadece bununla da kalmıyor; ulaşımı masrafsız yerel malzemeler ve doğa dostu non-toxic cilalar kullanıyoruz. Üretim aşamasında elektrik kullanımını minimumda tutup çoğunlukla el hünerleri ile çalışıyoruz. Paketlememizi bile geri dönüşümlü malzemelerden yapmaya çalışıyoruz.

Ahşabı en çok hangi malzemeyle yakıştırıyorsunuz?
Her ne kadar ahşabı kendi halinde kullanmayı tercih ediyor olsam da 2011 koleksiyonunda ahşapla metali beraber kullanarak mobilyalar tasarladım. Bu parçalar için kullandığım metal ayakların geri dönüşümlü malzemeden oluştuğunu belirtmeliyim. Ahşabın sıcaklığı ile soğuk bir malzeme olan metalin uyumlu birlikteliği ortaya hoş bir denge çıkartıyor.

Ahşap mobilya tasarımlarındaki tüketimi gelecekteki doğal dengeyi nasıl etkiler?

Bu konuyu ayrı bir başlık halinde uzunca tartışmak gerekiyor. Bugün sürdürülebilir ahşap malzeme denince, mobilya veya kağıt yapımı için kesilen ağaçların yerine yeni agaçların dikilmesini anlıyoruz. Bu malzemelerin üzerinde özel damgaları bulunuyor ve alıcı bu ahsabı kullandığını biliyor. Esas problem illegal yöntemlerle kesilmiş ağaçlar ve bu yüzden atmosfere salınan karbon gazından kaynaklanıyor. Dünyada her yıl kaçak ağaç kesimi dolayısıyla İskoçya büyüklüğünde bir alan ormansızlaştırılıyor ve yaklaşık 2.5 milyar ton karbon atmosfere salınıyor. Ormanların gezegenimizdeki flora ve faunanın % 90’nını barındırdığını düşünerek olayın sadece karbon salınımı ile sınırlı kalmadığını anlıyoruz. Özellikle Latin Amerika ve Afrika’da, tarım için yok edilen orman arazilerini de bu listeye ekleyince ortaya feci bir tablo çıkıyor. Ormanlar azaldıkça küresel ısınmanın etkileri katlanarak artıyor ve sel gibi doğal fekaletler oluşuyor. Bütün bu verilerin dışında bizim de gelecek nesillere karşı sorumluluğumuz artıyor. Çoğunluğu Brezilya, Endonezya ve Afrika ülkelerinden gelen illegal kesilmiş ağaçların en büyük tüketicilerinin ise A.B.D. ve Avrupa ülkeleri olduğunu bilmem söylemeye gerek var mı?

Murat Afşar ((Italdeco CEO’su)
Neden ahşap mobilya tercih etmeliyiz?
Ahşap, uzun ömrüyle zamana yıllarca eşlik eder… Sıcaktır, sağlıklıdır, toz barındırmaz, kolay temizlenir, nefes alır. Yapı malzemeleri arasında en güveniliri ahşaptır. Ayrıca mikroorganizmaların da ahşapta çok daha az yaşadıkları saptanmıştır. Üstelik ahşap, ortam ısısının değişiminden en az etkilenen malzemedir. Ahşabın elastikiyeti, üzerinde yürüyen, koşan, zıplayan bacaklarımızın sağlığı için de çok önemlidir.

Tardu Kuman (Tasarımcı)
Kaç çeşit işlenebilen ağaç türü var? Bunların kullanım alanları nereler?
Dişbudak: Eğilme direnci yüksektir. Alet sapları, spor aletleri ve dekoratif kaplama olarak kullanılır. Dut: Saz yapımında.
Ceviz: Masif ve kaplama olarak mobilya yapımında.
Kiraz: Mobilya, dekoratif marangoz işleri ve müzik aleti yapımında.
Armut: Oymacılık ve müzik aletlerinde.
Meşe: Fıçı yapımında ve masif mobilyalarda.
Ihlamur: Oymacılıkta.
Göknar: İç kısımlarda, doğrama ve marangozluk işlerinde.
Akçaağaç: Kaplama ve masif olarak mobilya endüstrisinde.
Kızılağaç: Kontrplak yapımında.
Kestane: Suya dayanıklı olduğundan dış alan mobilyalarında.
Kayın: Geniş bir kullanım alanı var…
Kavak: Kibrit yapımında.
Karaağaç: Mobilya ve parke yapımında.

Tropik ağaçlar:
Okume: Kontrplak yapımında.
İrokko: İç ve dış mekanlardanda.
Wenge: Mobilya yapımında.
Azobe: Güç işlenir çok dayanıklıdır.
Sapelli: Kaplama olarak kullanılır.
Sipo: Kaplama ve kontrplak yapımında.
Maun: Kaplama, parke ve mobilyada.
Abanoz: Dekoratif işlerde, müzik aletleri yapımında.
Teak: Gemilerde iç ve dış mekanlarda.

Ahşap mobilya tasarımlarındaki ağaç tüketimi gelecekte doğal dengeyi nasıl etkiler?
Mobilya üretimini endüstriyel olarak yapan firmalar, bir duyarlılık göstergesi olarak kullanıyorlarsa, böyle bir tüketim için yetiştirilmiş özel malzeme kulladıklarını belirtiyorlar. Artizanca üretilen ve daha kalıcı olduğu düşünülen mobilyaların yapımında, doğal ortamında yetişen ağaçlar kullanılıyor. Fakat bu daha sınırlı bir tüketim alanı.

Ahşap tasarımlarında limitiniz nedir? Ne tarz çalışmalar yapmaktan kaçınırsınız?
Ahşap malzemenin doğasının getirdiği sınırlar içinde kalınması önemli. Tasarımında da yaşayan bir malzeme olarak ahşabın çalışma ve hareketlerini tolere edebilecek formların ve üslubun kullanılması, çıkabilcek problemlerin azaltılması için çok gereklidir.

Ahşap dokulu bir mobilya tasarlarken orijinal dokusuna ne kadar sadık kalıyor sunuz?
Bana göre doğal bir malzeme olan ahşabın dokusunu koruyan ve teması olanaklı kılan, kendi de bitkisel kökenli doğal yağların koruyucu ve cila olarak kullanılması, malzemenin durumuna en yakın ve en estetik sonuçları veriyor. Ayrıca sağlık açısından da hiçbir risk taşımayan ürünler elde edilmesini sağlıyor. Zamanın etkisiyle eskimeden ziyade, kullananla birlikte ortak tarihi olan bir tanıdığa dönüşüyor.

Efe Urgunlu (İç Mimar/Tasarımcı)
Ahşap mobilya tasarımlarındaki ağaç tüketimi gelecekteki doğal dengeyi nasıl etkiler?
Mobilya ve benzeri alanlarda kullanılmak üzere bilinçli bir ağaç üretiminin ülkemizde mevcut olmadığını biliyoruz. Dünya nüfusunun artması ve tüketim eğilimleri de dünya üzerindeki üretimden çok fazla; dolayısıyla alternatif ve geri dönüşümlü malzemeler ile alternatif çözümler yaratmak zorunda kalınacak diye düşünüyorum.

Dekorasyonda kullanılan ağaç ürünlerinin sağlık üzerindeki olumlu etkileri neler?
İnsan ne kadar yapay bir hayat yaratmaya çalışırsa çalışsın genlerinde organik yaşama olan bağ var. Dolayısı ile ahşabın yoğun kullanıldığı bir iç mekanda aynı sıcaklığı ve keyfi yakalayacağınız alternatif bir malzeme bulmak zor.

kaynak: www.hthayat.com